sábado, 31 de octubre de 2015

OTHELO

(FIOT 2015)
XXIV FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

¡EXAGERAAAAAOSSSSSS¡
 (A propósito de “Othelo” de Gabriel Chamé)

SANTIAGO PAZOS



Parece increíble, pero dentro de esa vorágine acelerada, cada movimiento, cada palabra, cada gesto está medido al milímetro. Nos lo decía Matías Bassi (Othelo) en el Café con… “utilizamos el clown como una técnica de precisión, una máquina de relojería perfecta que marca todo lo que ocurre sobre el escenario”. Y menos mal que esa técnica funciona bastante bien porque el ritmo frenético que imponen, desde el primer segundo hasta el final, podía acabar en un batiburrillo difícil de controlar e imposible de comprender.

Su dominio sobre cada centímetro cuadrado del espacio escénico es total y su versión del texto es completa y divertida, no se dejan nada en el tintero y por encima suman referencias, y referentes, de mucha modernidad, y sin embargo…



Y sin embargo empalagan, lo siento, prefiero decirlo así de claro. Son tan excesivos que me obligan a acudir al María Moliner para buscar la palabra “ampulosidad” y, sin ánimo de ser injusto con el trabajo de la Compañía de Gabriel Chamé, dice: “aplicado al estilo o lenguaje y, correspondientemente, a quien los usa, exageradamente o inadecuadamente grandilocuente. Campanudo, enfático, engolado, pomposo, retórico, retumbante, rimbombante”. Es decir, el Othelo que ayer pudimos ver.

Pero ya digo que no quiero pecar de injusto, y por eso tengo que admitir que quizás el problema resida en que ese modo de hacer teatro, de declamar, de desparramarse con tanta energía, esas dramaturgias, está fuera de los cánones del teatro gallego o español que yo estoy acostumbrado a ver. En su descarga, quizás el problema está en los ojos que miran y no en el objeto mirado.

Hay que reconocer, además, que seducen al público con mucha inteligencia, que el uso realista de la cámara de vídeo en directo añade un aire de modernidad e intencionalidad dramática muy acusada, que algunas escenas como la de las cajas de cartón nos transmiten gran sensibilidad, que nos proponen una estética muy colorista y actual, que el uso del utillaje es virtuoso y delicado, y que nos muestran mucho a Shakespeare, (por acudir a una de sus bromas), en foto…

Y tengo que señalar que, aunque no me gusta nada que me griten, ni en el teatro, ni en ningún otro lugar del mundo, y que me riñan tampoco, el trabajo actoral es descomunal, sobre todo en cuanto a su expresividad corporal. Por eso, mis aplausos para Matías Bassi, Justina Grande, Hernán Franco, y multiplicado por cada uno de sus personajes para Martín López. En cuanto a la dirección de Gabriel Chamé, mis impresiones están muy, pero que muy, divididas.

Para terminar, reafirmarme en que seducen al público de una forma muy inteligente, con guiños que enganchan, y por eso acudiría a verlos de nuevo sin miedo a aburrirme ni un momento. Ahora bien, no se lo recomiendo a los que tengan los oídos muy sutiles.



Salud



  

miércoles, 28 de octubre de 2015

XOGRARESA 2015 (SUSANA DANS)

XXIV EDICIÓN DO FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO 
DE CARBALLO

ACTO DE ENTREGA DO GALARDÓN 
XOGRARESA DE OUTONO 2015

SUSANA DANS

TEXTO FACILITADO POLA ORGANIZACIÓN DO FIOT

Sr. Alcalde, Sr. Deputado de Cultura, Sr. Concelleiro de Cultura, amigos xograres Celso e Kukas -o resto desculpan a súa presenza esta noite porque, afortunadamente para eles, están traballando e non nos poden acompañar- señores e señoras:

Boa noite e sexan benvidos ao acto de entrega do Xograr de Outono 2015 que realizaremos deseguido, antes da representación do espectáculo “Presidente” da compañía Teatro do Morcego.

O Xograr de Outono é un nomeamento honorífico que o Festival Internacional Outono de Teatro outorga á persoa ou entidade que saliente pola súa traxectoria na promoción do teatro, un xeito de recoñecer o labor dos que contribúen xenerosamente a engradecer as artes escénicas, e, polo tanto, á cultura galega.

O xograr representa a figura máis sobranceira da tradición oral, como creador e tamén transmisor de historias, evocando un pasado do que nos gusta facer gala, porque esta tradición identifícanos como prestidixitadores da lingua, facéndonos renacer a todos os que queremos e cremos na nosa palabra, na nosa cultura e no noso país.

O galardón deste recoñecemento é unha creación en bronce, de inspiración rupestre, do artista galego Pablo Leal, que a organización elixiu polo seu carácter simbólico e alegórico á figura do xograr.

Os xograres son unha parte moi importante da alma do Outono de Teatro. Unha comunidade na que nos apoiamos e inspiramos para renovar os valores que personaliza o noso festival.

A elección do galardoado ou galardoada é responsabilidade compartida entre o colectivo de xograres e xograresas que se vai creando ano a ano, e da organización do festival.

A todos eles, agradecemos o seu compromiso e fidelidade porque, este galardón, estritamente honorífico, comprométeos como embaixadores do FIOT e fainos responsables de futuras eleccións.

Como xa todos vostedes saben, o festival concede nesta vixésimo cuarta edición o Xograr de Outono a Susana Dans, a actriz herculina, dama da escena galega, cunha longa traxectoria enriba das táboas pero tamén fóra delas, cunha importante presenza nos medios audiovisuais.

Susana Dans inicia a súa andadura no mundo do teatro da man do seu mentor Miguel Pernas e do director Manuel Lourenzo na Compañía de Luís Seoane en 1986. Desde entón tivo moi claro cal sería a súa vocación á que se entregou por enteiro traballando cos mellores directores e coas compañías máis importantes de cada momento.

Ao longo da súa traxectoria profesional, Susana Dans, ten participado en máis de trinta producións teatrais, a maior parte co Centro Dramático Galego, da que a propia actriz salienta a importancia que tivo para ela traballar na compañía institucional de Galicia baixo as ordes do seu gran mestre Xan Cejudo, que a dirixiu en producións como A pousadeira ou a Burla do Galo. Pero a traxectoria da nosa nova esa co CDG non remata aí e continúa traballando nesta entidade baixo as ordes de directores tales como Roberto Vidal Bolaño, Eduardo Alonso, Manuel Guede, Ánxeles Cuña, Quico Cadaval ou Cándido Pazó (algún deles Xograres de Outono) en inesquecibles pezas como As Dunas, A piragua, Rosalía, Lisístrata ou Noite de Reis,espectáculo do que poidemos gozar no FIOT, recoñecido por todos vostedes co Premio do Público.

Fóra do Centro Dramático Galego, Susana Dans puxo o seu talento interpretativo nas mans doutros condutores e compañías. Un exemplo son producións como ER (algún día traballaremos xuntas), O cerco de Leningrado ou Vellos Tempos de Teatro do Atlántico baixo a dirección de Xulio Lago. Outra importante colaboración foi coa compañía que esta noite nos acompaña, Teatro do Morcego, na función O club da calceta, unha espléndida peza teatral de María Reimóndez dirixida por Celso Parada (outro dos nosos xograres que hoxe veremos en escena).

E se de xograres se trata esta noite, non quería deixar sen citar o primeiro deles, Roberto Vidal Bolaño, co que a nosa homenaxeada tivo a gran fortuna de traballar na montaxe Saxo Tenor do dramaturgo e tamén director e creador da compañía Teatro do Aquí.

As compañías Uvegá Teatro e Vicente Montoto, Kukas Producións Artísticas ou Teatro da Lúa tamén contaron entre o seu elenco coa participación de Susana Dans en diferentes obras teatrais.

Cabe salientar que, como emprendedora, cofundou xunto a Susana de Lorenzo en 1992 a compañía Pífano Teatro, na que participaría en varias propostas e onde Susana daría renda solta a outra das súas habilidades, o canto. Aínda que non era a primeira vez que se dirixía ao respectable entoando: proxectos de cabaret en solitario, cancións para os Monicreques de Kukas, traballos co magnífico compositor Nani García ou concertos didácticos para a Orquestra Sinfónica de Galicia, son traballos que forman parte do seu currículo como cantante.

A presenza escénica de Susana Dans fixo que tamén o seu traballo chegara ao cinema en varias curtas e longametraxes e, por suposto, á televisión onde todos a recordamos en series ou filmes como Pratos Combinados, O Club da Calceta, “A condesa rebelde, Emilia Pardo Bazán” e nestes momentos no papel da Irmá Úrsula na serie da TVG Hospital Real.

Co regusto do éxito acadado coa eloxiada creación de Cándido Pazó As do peixe de Abrapalabra Creacións Escénicas que lle valeu o María Casares 2014 á mellor actriz protagonista, Susana Dans suma ao seu palmarés o quinto María Casares (nas disciplinas de actriz protagonista ou de reparto), o máximo galardón que concede a Asociación de Actores e Actrices de Galicia nas artes escénicas, así como o Mestre Mateo por interpretar a Emilia Pardo Bazán na serie da TVG ou o Maruxa Villanueva por Mulleres.

Moitos son os méritos que fan de Susana Dans merecedora deste galardón, que recoñece o seu labor teatral como dama da escena galega. Susana é, polo tanto, unha actriz de referencia na escena Galega, por poñer en valor a arte da interpretación e por contribuír a dignificar esta profesión.

Correspóndelle a un dos xograres presentar á nova integrante desta comunidade, neste caso o labor recaeu nun dos que mellor coñece a Suana Dans, porque tiveron a sorte de traballar xuntos, o dramaturgo e director Cándido Pazó (Xograr de Outono 2009). Como xa dixen ao inicio, por motivos laborais non pode asistir esta noite pero, no seu nome a Presidenta de ESCENA GALEGA (Asociación Galega de Empresas de Artes Escénicas), Dna. Belén Pichel, lerá no seu nome e en representación dos xograres, a benvida que Candido preparou para a nova xograresa.

En nome da organización do Festival Internacional Outono de Teatro, Antón Rodríguez, Secretario da Asociación Cultural Telón e Aparte dará lectura ao diploma que recoñece o título de xograr.

A continuación Xosé Regueira, Deputado de Cultura da Excelentísima Deputación da Coruña, fará entrega do Xograr 2015 a Susana Dans e que recollerá, a propia galardoada.

Para rematar, agradecer, de novo, o apoio de todas aquelas persoas e entidades que colaboran coa organización do Festival Outono de Teatro de Carballo e, como non, a súa presenza esta noite e desexarlles que gocen co espectáculo Presidente que, baixo a dirección de Xosé Prieto, representará a Compañía Galega Teatro do Morcego.

Longa vida ao teatro e ata o ano que vén, no que o FIOT cumpre o seu 25 aniversario. Boa noite.

martes, 27 de octubre de 2015

PEZ LIMBO

(FIOT 2015)
XXIV FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

¿EL TAMAÑO IMPORTA?
 (A propósito de “Mamá gallina” de Pez Limbo)

SANTIAGO PAZOS



Perdonar el retraso en publicar estos comentarios. Todo se me hace tarde últimamente. Mucho y buen teatro. Responsabilidad tremenda la de reflexionar críticamente sobre el trabajo ajeno. Pero, aunque hace días que vimos “Mamá gallina”, no podía olvidarme de la obra más corta del programa OTNI del fiot 2015. Ahí va esa "microcrítica".

Microteatro para espacios alternativos. Sólo 15 minutos de espectáculo y no por ello menos importante, ni menos interesante. Muy al contrario, digo yo, porque concentrar tanto, como hace Pez Limbo, en tan corto espacio de tiempo es todo un logro. A quién le importa el tamaño cuando la calidad rebosa. A mi desde luego no.

Me sorprendió por ese humor fresco y natural que derrochan tanto Begoña Martín como Eduardo Hernando. Dos cómicos de nivel para una obra cargada de guiños surrealistas que nos habla, desde el humor, de los muchos miedos que acumulamos y de los que no somos capaces de librarnos. Me gustó mucho, para repetir sin dudarlo.

Salud



  

ATRESBANDES

(FIOT 2015)
XXIV FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

EL PODER DE LA SUGESTIÓN
 (A propósito de “Locus amoenus” de Atresbandes)

SANTIAGO PAZOS

Albert Pérez, Mónica Almirall y Miquel Segovia en Café con...


En un ilustrativo Café con…, celebrado unas horas antes del estreno en Carballo de “Locus amoenus” de Atresbandes, Mónica Almirall, Miquel Segovia y Albert Pérez Hidalgo, insistieron en que no era ésta una obra dirigida a la manipulación del espectador, o por lo menos no directamente,  aunque quizá sí pretenden influenciar en el estado psicológico del espectador.

Y después de verles en escena, podemos afirmar que no tenían razón, que nos engañaron, quizás no a conciencia, porque sí hay una maliciosa alteración de la percepción que el espectador tendrá sobre todo lo que pasa en escena después de darles a conocer ese final inalterable. Se influye psicológicamente, se manipula aunque no sea para sacar un beneficio directo y, fundamentalmente, se sugestiona a conciencia recordándonos a mitad de función que el final de aquellos tres pipiolos está muy cerca.

No tiene importancia porque es teatro y en ese mundo la realidad nos toca de refilón, pero no olvidemos que nuestra mente sugestionada sigue reconcomiéndose después de bajado el telón. Si el comportamiento de los seres humanos dependiese permanentemente de la idea muerte, si nuestra existencia se supeditase a pensar que podemos morirnos en cualquier momento, en el segundo exacto de nuestras vidas en el que estamos, no viviríamos, nos moriríamos de susto, de miedo, de terror. 



Ahora bien, más allá de cualquier reflexión profunda sobre nuestra existencia o sobre la sublimación de la muerte, del destino, de la búsqueda del paraíso o de qué métodos utilizamos para plantar nabos en campo ajeno, hay que destacar que el trabajo de estos tres, más que actores, profesionales de la comunicación escénica, es intachable, creativo y con la profunda intención de plantearnos preguntas que van mucho más allá de lo estrictamente teatral.

Son algo así como el aviso postrero de que en nuestra vida cotidiana no debemos olvidar que el destino pende de un hilo con la llama de una vela al lado.

Muy bien. Teatro inteligente hecho por profesionales con profundas inquietudes existenciales que no dan nada por sabido, nada resabiados, nada creídos, gente normal y cotidiana que comparte un viaje que, a veces, puede torcerse. Ya digo, repito, muy bien.

Como a los Grumelot del OTNI 2014, esperamos que vuelvan muy pronto.   


Salud



  

domingo, 25 de octubre de 2015

"LOS ESCLAVOS DE MIS ESCLAVOS" de Meridional Producciones

(FIOT 2015)
XXIV FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

EL TEMA
(A propósito de “Los esclavos de mis esclavos” de Meridional)

SANTIAGO PAZOS

No me gustan los documentales teatralizados, aunque en televisión son muy utilizados. Pienso que cada canal de transmisión de la realidad, real o imaginada, necesita de una especialización concreta, que cada vehículo de comunicación funciona con unas claves  determinadas, una narrativa propia. No es un sacrilegio mezclarlas, pero mi experiencia me dice que por lo general estos experimentos terminan haciendo aguas. De todos modos, no es el caso, o casi no es.

Meridional con los “Esclavos de mis esclavos” hace teatro documentado. Trabajan con varios planos de la realidad. Por una parte, la verdad documentada, histórica, la apelación a la razón y a la comprensión de que no existe una mirada única para entender un tema tan poliédrico como son los fanatismos religiosos y políticos, la violencia, la lucha entre culturas y modos tan distintos de entender el mundo. Y por otra parte, la escenificación de esas conductas enfrentadas a través de la representación de una situación concreta, que ofrece sin tapujos la necesaria versión humana, teatralizada del conflicto para tocar la fibra más sensible del espectador.



En su aspecto teórico y documental, Julio Salvatierra cumple de sobra con ese cometido que el teatro tiene de mostrar la verdad descarnada de los acontecimientos, con el valor añadido, pienso, de mostrarnos con claridad las diversas verdades y realidades que conviven y se retroalimentan en ese conflicto que tiene en Afganistán su “teatro de operaciones”. Comparto su discurso, limpio, sin eufemismos, comprometido y arriesgado al situar en un mismo plano, como víctimas y verdugos, a las diversas facciones religiosas y políticas que pugnan por imponerse.

En lo que respecta a ese desenmascaramiento de los eufemismos, (lo de “teatro de operaciones” es un claro ejemplo que yo utilizo adrede para no decir que es un país destrozado por los intereses estratégicos de las grandes potencias), Salvatierra hace unas reflexiones muy interesantes sobre el cometido de las ONG, o sobre cómo los seres humanos secuestrados terminan convirtiéndose en un “tema”. Aspectos que por sí solos merecen un debate más profuso, como también lo merecen conceptos tan manoseados como los de machismo, libertad o justicia.



En cuanto a lo estrictamente teatral, mis consideraciones son más discrepantes. La propuesta escénica, a parte de la imagen audiovisual que nos sitúa geográficamente, depende en su totalidad de una iluminación muy bien definida y que delimita con realismo los espacios, los ambientes y las transiciones. Un ejemplo de cómo dar mucho con poco gasto. Economía minimalista e inteligente.

A destacar los impactantes momentos en los cambios de escena, un poco al estilo de las cortinillas de los noticiarios televisivos. Y por lo demás, poco movimiento, un rap heredero de los cantautores de otras épocas y el fórceps de tener a los actores encadenados, extremo que impide su lucimiento y les obliga a reducir su actividad a una expresión corporal muy contenida y a centrar su interpretación en los cambios de tono de voz, gemidos, suspiros, lágrimas y algunas risas provocadas por un humor muy de andar por casa.

Y ahí está el fallo, desde mi punto de vista la verdad que transmiten esos personajes no se corresponde, o no llega al nivel deseable y oportuno, con la comprometida y rigurosa verdad de la gran historia que pretenden contar. Es decir, los actores están más en su papel de actores que en la humanización de sus personajes, por momentos nos están presentando caricaturas sin sangre, y eso en el teatro de la verdad suena un poco a traición.

Era el día del estreno, los fallos se ven con más claridad, la presión es tremenda, los nervios atacan. En general están bien y a punto de conseguir ese nivel que lograron con Miguel Hernández, pero necesitan algunos ajustes de interpretación y quizás también de texto, por ejemplo los chistes, si quieren que este teatro trascienda.

Salud



  

sábado, 24 de octubre de 2015

"PRESIDENTE", de Teatro do Morcego

(FIOT 2015)
XXIV FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

EL DON DE LA OPORTUNIDAD
 (A propósito de “Presidente” de Teatro do Morcego)

SANTIAGO PAZOS



Ocurre a veces, salta la liebre cuando el cazador tiene la escopeta cargada y está en una posición idónea para disparar y cazar su presa. Ocurre a veces, también, que al cazador se le encasquilla el cartucho, o tropieza, o vaya usted a saber que calamidad puede pasar que la liebre salta y se escabulle vivita y coleando. Ocurre a veces que aun teniendo el don de la oportunidad, sin saber por qué, o por no saber hacerlo mejor, vamos y la pifiamos. Algo así pasó ayer en Carballo con “Presidente” de Teatro do Morcego.

El tema, la manipulación política, es oportuno para el momento socio-político que vivimos en España. Está bastante bien escrito, con escenas cómicas construidas por Xosé L. Prieto con mucha inteligencia, con sus dosis de acidez, crítica, sarcasmo y referencias suficientes para situarnos cómodamente en la realidad actual, con políticos y otros personajes bien esquematizados, arquetipos de gente con ideologías y comportamientos que nos resultan familiares y fácilmente reconocibles.

El montaje escénico es pobre, pero no importa porque su influencia sobre la trama general, y sobre las distintas escenas, no es definitiva. El único elemento cuya presencia es imprescindible por ser complementario a la acción es la pantalla de vídeo, el resto no tiene importancia, la desnudez escenográfica ni añade ni resta credibilidad.

Sin embargo, acurre lo más inesperado, el director no aparece y los actores no están al completo, una parte de ellos se quedaron en sus casas, posiblemente viendo algún programa de la TVG. Sí, vemos la mitad de Celso Parada y un cuarto de Federico Pérez, César Goldi, Iolanda Muiños y Merce Castro, pero con eso no llega ni para un cuarto de hora de interpretación.

Faltan registros, nervio, agilidad, ritmo. Falta interpretación, gestos, movimientos, naturalidad, verdad, o lo que Celso llama mentiras con permiso. Y claro, pasa que los personajes huérfanos desaparecen del escenario y el público mira el reloj y bosteza deseando abandonar cuanto antes ese vacío.

Una pena, ya digo, ocurre a veces.       

Salud



  

lunes, 19 de octubre de 2015

CONSTELACIONES

(FIOT 2015)
XXIV FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

VARIACIONES PARA UN ERROR
(A propósito de “Constelaciones” de Kendosan Producciones)

SANTIAGO PAZOS



Si pudiésemos volver atrás y corregir lo que salió mal, guiándonos por la apreciación y la valoración que en cada momento hagamos de lo que hemos vivido, estaríamos permanentemente corrigiendo unos errores a los que inevitablemente sucederían otros errores que a su vez necesitarían de nuevas correcciones. Todo lo contrario del eterno retorno, porque en esas variaciones viviríamos experiencias totalmente distintas, o ligeramente distintas, según tengamos en cuenta lo acontecido, lo que pudo acontecer y lo que evitamos que aconteciese.

Pero “Tú no puedes volver atrás…”, como decía José Agustín Goytisolo en “Palabras para Julia”. No podemos volver atrás, porque si yo pudiese, si fuese posible, volvería a ver por primera vez “Constelaciones” para comprobar si mi estado de ánimo influyó de algún modo negativo en el recuerdo que conservo de esa experiencia.



Volvería sin dudarlo porque me gustaría sentir el entusiasmo que los actores protagonistas, y productores de esta obra, Inma Cuesta y Fran Calvo, transmiten cuando hablan de su proyecto. Noto que debí de perderme algo en una representación que se me antojó fría, maquinal, baja de pasiones, minimalista en lo corporal y en la presentación escenográfica.

Sí, hubo momentos de tensión, de ternura, de violencia, de ironías, de equívocos, de tristeza y superación, de amor y desesperación, y sin embargo no me engancharon. Me quedé con la impresión de que en ese cuadrilátero los púgiles hacían posturas de salón, bonitas para la galería pero sin sudor, sin sangre. 


Me faltó algo y no fue el texto de Nick Payne, inteligente y profundo, quirúrgico en esa disección que hace de una relación de pareja donde el amor es solo una parte más de lo que el azar trae a nuestras vidas, expositivo en las diversas posibilidades que tenemos para alterar el curso del destino, y clarificador al mostrarnos que nuestras decisiones no son casi nunca definitivas.

Ya digo, insisto, volvería a verla y les recomiendo que, si tienen ocasión, hagan lo mismo. Volvería porque me gustaría comprobar si me faltó algo a mí, o me escatimaron algo ellos.



Salud



  

domingo, 18 de octubre de 2015

BLANCA PORTILLO

(FIOT 2015)
XXIV FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

HUMANA, DEMASIADO HUMANA
 (A propósito de “El testamento de María” de Blanca Portillo)

SANTIAGO PAZOS



Así, parafraseando a Nietzsche,  “humana, demasiado humana” es la madre de Jesús, (del que no se puede nombrar), que Colm Tóibín nos describe en “El testamento de María”. Un personaje despechado que viene a contarnos su verdad sobre unos acontecimientos cuya historia ha sido alterada conscientemente para beneficiar un movimiento religioso que ha secuestrado a su hijo y alterado su papel de madre, una revolución en la que ella no cree, rompiendo definitivamente con esa imagen sagrada que han construido para fieles y creyentes. 


Personalmente disfruto más con la descabellada y divertida versión que sobre los últimos días de Jesús nos cuenta Mijaíl Bulgákof en “El maestro y Margarita”, o con la descacharrante “Vida de Brian”. Nada que ver con esta versión de Tóibín, con la Virgen como protagonista, que pretende ser seria, y sin duda más verídica y fiel a cómo pudo ser en realidad. Como todo lo que conocemos de esa realidad son referencias de referencias y manipulaciones interesadas es posible que esta teatralización sea bastante fidedigna. Quizás tanto como cualquiera de los evangelios. Y si no lo es, tampoco pasa nada, porque lo importante para nosotros es que funcione como espectáculo y visto lo visto parece que cumple muy bien con su cometido.


Y sin embargo, casi sagrada se nos mostró ayer Blanca Portillo, una actriz grande, enorme y convincente que arrancó “bravos”, “bravísimos” y aplausos como hacía tiempo que no se oían en el Pazo da cultura de Carballo.


Podríamos señalar, si nos empeñamos en ello, algunos defectos y aun así estaríamos ante una obra de arte completa, admirable por el revelador texto, por la ajustada dirección de Agustí Villaronga, por la inteligente y funcional escenografía del gran Frederic Amat, por la iluminación naturalista de Josep María Civit, por el reversible vestuario de Mercé Paloma, etc. etc.


Y finalmente, por Blanca Portillo, midiendo bien los tiempos, marcando las pausas y los silencios, ajustando los espacios, utilizando en beneficio del espectáculo cada rincón del escenario, cada elemento escenográfico, sobrecogedora, intensa, dialogante, titubeante, arrebatada, segura de que cada palabra es entendida, cada matiz diferenciado y cada movimiento acompasado y vigilado por la atención del público.


Impresionante en muchos momentos, como cuando en las Bodas de Canaan esparce la fruta, arrojándola con rabia, sobre una mesa que más parece un altar, o cuando se asea con las piernas abiertas sobre aquel pozo tan conseguido, y también tuvo, porque no decirlo, sus momentos valle, de transición, de relajación para continuar con su particular guerra y completar ese largo monólogo que a nadie pudo dejar impasible.


Un lujo para los que la vimos ayer, un lujo para el FIOT y para Carballo, y un lujo para el teatro español poder contar con actrices de este fuste. Y ahora, insisto, podíamos buscar algunos defectillos, pero ¿a quién le importan? A mi desde luego no.

Salud



  

sábado, 17 de octubre de 2015

LOS NADADORES NOCTURNOS

(FIOT 2015)
XXIV FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

CUANDO NINGÚN SENTIMIENTO NOS ES AJENO
 (A propósito de “Los nadadores nocturnos” de Draft.inn)

SANTIAGO PAZOS


De niño fantaseaba con la posibilidad de que nadie más en el mundo podía tener los sentimientos que yo tenía, que nadie disfrutaba o sufría como yo lo hacía, que sólo yo era dueño de esa sensibilidad especial imprescindible para captar tanto la belleza como la fealdad que me rodeaba y únicamente yo era capaz de diferenciarlas.

Obviamente era una fantasía sin ningún tipo de fundamento, porque todas las personas, incluidas las más viles y las más ignorantes, tienen la capacidad de amar y, por tanto, también de odiar. Es decir, tienen sentimientos y unos códigos de comportamiento en los que la sensibilidad, más o menos sofisticada, influye de algún modo en su conducta. 


Por lo general son aspectos de la condición humana que se reservan para la esfera individual, los círculos familiares o las amistades más cercanas, sin embargo hay momentos de crisis económica y política que provocan procesos de cambio social en que las emociones personales confluyen y crean estados generalizados de desasosiego.

Esto es a grandes rasgos lo que José Manuel Mora nos cuenta en “Los nadadores nocturnos”, a través de un texto poético cargado de dramatismo que intenta resumir las experiencias de tantas vidas rotas, de tantos fracasos personales y colectivos, de tantos amores y desamores, de tantos ideales corrompidos, de tantas ansiedades y neurosis mal canalizadas y, en definitiva, de tanta búsqueda desesperada por una salvación honrosa aunque parezca descabellada la puerta de salida elegida.



En ese paisaje desolado, y desolador, ya no quedan personajes enteros en los que fijarse, nos hemos convertido en seres humanos miserables que se comen su propia mierda, y por eso es necesario un sacrificio colectivo, un coctel incendiario que lo purifique todo para poder seguir respirando, una revolución que traiga el germen de una nueva sociedad, aunque toda revolución acabe por ser sistematizada.

Ese denso y descarnado discurso requiere de una complicada y novedosa dramaturgia para que el espectador, aunque no sin dificultad, pueda asimilarlo. Y es ahí donde la colaboración del autor (José Manuel Mora) y la directora (Carlota Ferrer), cuyo trabajo es el pilar fundamental sobre el que se sostiene todo el engranaje teatral, ha resultado definitiva para poder ofrecernos un espectáculo completo en el que todas las disciplinas escénicas son tratadas con esmero.

La interpretación y la expresión corporal son magníficas, con Joaquín Hinojosa a la cabeza, como maestro de ceremonias, y con Alberto Jo Lee, Cristina Subirats, Jorge Machín, Ricardo Santana, Paloma Díaz y Esther Ortega. El diseño audiovisual sugerente y la selección musical acertada. La colorista y muy bien iluminada escenografía es funcional y estéticamente sugestiva. La caracterización de los personajes, poliédricos, difíciles, es muy inteligente y creíble. Y las coreografías, la puesta en escena y la dirección, muy medida y fuertemente marcada por Carlota Ferrer.

Todo en su sitio y al servicio del espectáculo. Y aun reconociendo la dificultad que tienen este tipo de obras tan singulares no aprecié desajustes importantes. Una pena que los problemas de sonido, sobre todo al principio, dificultasen la comprensión de alguna parte del texto, aspecto que no considero que sea achacable a la propia obra. Bien, muy bien.


Salud



  

viernes, 16 de octubre de 2015

A RÚA DOS CONTOS (3 y fin) FIOT 2015

(FIOT 2015)
XXIV FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

A RÚA DOS CONTOS (3)

¡VIVA EL ESPECTÁCULO!

SANTIAGO PAZOS

Juancállate de Pez en raya 

¡Viva el espectáculo! Es lo que se me ocurre decir después de ver a Joan Estrader de Pez en Raya con “Mr. Kebab” en la segunda sesión doble del Mercado Municipal. Con Bowie de banda sonora, como yo ahora mismo para recordar mejor, demuestra que aún se puede estar sobre un escenario arrancando carcajadas al público con elegancia y sin la obligación de ser condescendiente. Domina el tiempo y el ritmo, capta tu atención y te va envolviendo con sus juegos de magia y de palabras hasta casi el final en el que te despierta y malévolo, dejándote clavado, te recuerda que el único artista que hay en la sala es él. Bien, muy bien.

Boneca Lareta


A continuación vimos a Boneca Lareta (Xabier Deive y Luís Iglesia) con “Filosolfando”, una historia musicada o, mejor dicho, unos números musicales con una historia incorporada que escuchamos estos días como si de un eco se tratase en otros monólogos. A saber, el gallego es un ser con unas características tan definidas, por graciosas, únicas y extravagantes, que se ha convertido en un esquema, en una caricatura reconocida y reconocible en cualquier parte del mundo. No están mal, son muy Luar aunque critiquen el “gallosismo”. Estarán de acuerdo conmigo en que tanto mirarse el (cochambroso) ombligo es un poco cansino.

Federico Pérez


La noche anterior acudí a escuchar a Federico Pérez en la Cervexaría A Bombonera con “Federico Pérez está no mundo porque ten que haber de todo”. Es un actor que me gusta en ese programa de la Tvg que se llama “Era visto”, pero como monologuista deja bastante que desear, más Galloso, más Luar, más gallegos indecisos y muchos más me cago en tal.
Os Revenidos


Lo siento, no fui a ver a Os Revenidos en la Cervexaría Dublín, pero tengo que señalar que los comentarios que de ellos me hizo el profesor De la Viña fueron muy buenos.

Avelino González


Sí acudí a la Cafetería Valle Inclán a escuchar a Avelino González con “Encomendados a San Záfate” y aunque le noté más flojo que otras veces, no defraudó. Su estilo tabernario, su histrionismo escatológico, las carcajadas que suelta como avergonzándose de su osadía, su desparpajo sobre el escenario, su irreverencia calculada, su imparable verborrea, o su tremenda facilidad para saltar de un tema a otro sin perderse en el embrollo, son facetas que le confieren un estilo bien definido.

Pedro Brandariz, Isabel Risco y Fran Rei


En el Bulevar Musicafé actuaron Os sete magníficos máis un: Fran Rei, Pedro Brandariz e Isabel Risco con “Falar sen cancelas”, un popurrí de intervenciones individuales ya vistas en A rúa dos contos, en el caso de Isabel por tercera vez, y un número colectivo que presentaron como primicia y que necesita de rodaje y ajustes para que funcione bien.

Oswaldo Digón


Oswaldo Digón con “Historias do límbico” convenció al público del Pub O’ Patacón con un monólogo en el que las anécdotas cercanas y familiares nos hacen a todos protagonistas.

Quico Cadaval


Y para terminar y no acabar nunca, si él quisiese,  el número uno cerró las actividades de A rúa dos contos 2015 en el Bar la Barra. Y digo que es el mejor porque tiene conocimientos e historias para dar y tomar sin aburrir, porque va creando mitómanos en cada actuación, porque es un poco más iconoclasta que la última vez que le vimos, porque es el más grande narrador de historias que se dedica al monólogo, porque citó algunos acontecimientos de los que en algún modo yo fui protagonista, o parte, o un trocito de esas historias, porque nunca me canso de escucharle y siempre me sorprende, porque es Quico Cadaval y no hay otro igual.
Insisto en algunos comentarios que hacía  para otro artículo hace unos años: Quico es un maestro, una tesis doctoral animada. Hay que ir a verle con la misma atención que se iría a una clase magistral. Es un torrente de anécdotas, de cultura popular, y también de cultura culta y exquisita. Narra con el estilo de los grandes pensadores, como un filósofo o un geógrafo del comportamiento humano. Nada es superfluo en su discurso. Y sus silencios, mientras se acaricia la barba o se atusa el pelo, te dejan flotando en el aire del suspense con la boca abierta porque nunca sabes a qué nuevo viaje te va a convidar, ni qué lugares o paisajes te va a describir con la minuciosidad de un cartógrafo experto.

¡¡¡ Viva el espectáculo !!!



Salud  


martes, 13 de octubre de 2015

PAULA QUINTANA

(FIOT 2015)
XXIV FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

EL TEATRO EN SOLEDAD / BUSCANDO A PAULA
(A propósito de “Latente” de Paula Quintana)

SANTIAGO PAZOS


Decíamos ayer, en referencia a Chapitô, que era teatro en estado puro porque sólo con la interpretación gestual podían contárnoslo todo. En el caso de Paula Quintana tenemos que añadir a lo anterior un elemento que lo hace más difícil si cabe, no tiene un compañero al que agarrarse, está sola ante un público que desconoce. No es teatro en soledad porque ese público inerte y observador motiva y transforma con su mirada lo que ocurre sobre el escenario, pero podríamos llamarlo así.

En realidad, ese personaje que estamos viendo se mueve por unos impulsos que brotan de su interior. Obedece a una necesidad tal de expresarse, de contar su historia única, que si el público desapareciese la acción seguiría su curso por propia inercia, empujado por una voluntad que sobrepasa la intencionalidad del cuerpo que ejecuta esa acción. “Yo no quiero ser astronauta, no necesito ser astronauta” dice, pero de alguna manera, la energía que la mueve procede de ese cosmos que nos rodea.

Paula busca a Paula. La búsqueda del yo interior es un viaje al que se nos invita desde la poesía de un cuerpo en movimiento y algunos dilemas existenciales que proceden de cierta ingenuidad escondida. Paula es uno de esos seres hermosos que al cruzarte con ellos notas a tu alrededor como un halo de energía creativa que inunda el espacio que te rodea.

Primero vemos a la bailarina flamenca ofrecernos un taconeo potente, seguro y lleno de fuerza, y sin darnos casi cuenta observamos que esa danza ha tornado contemporánea y sus movimientos abstractos denotan dudas, como si de la armonía pasásemos al descontrol más desasosegante. Las formas, las figuras que su cuerpo va formando tienen una belleza que captan nuestra atención sin que tengamos que hacer ningún esfuerzo de comprensión que vaya más allá de la pureza del sentimiento.

Luego vienen las preguntas, el discurso que habla de comportamientos propios y ajenos que nos satisfacen o nos disgustan, la reflexión en alta voz para, escuchándonos a nosotros mismos, convencernos de que no erramos. Y en medio más taconeo y más brazos que son alas y más movimientos que nos liberan o nos encojen el alma.

Paula trabaja desde la sensibilidad artística, desde la búsqueda de ese yo que necesita ser bello por dentro para conseguir serlo también por fuera, y el espectador debe mirarla y escucharla desde un estado semejante. Su planteamiento vital es razonado, intimista, como lo es la música de Juan Antonio Simarro, prosaico como los textos de Carlos Pedrós, y poético como el movimiento de su cuerpo. Bien, muy bien.



Salud