QUICO CADAVAL, CELSO SANMERTÍN, PAULA CARBALLEIRA, GALEATRO

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

 NO MONTE NON TODO É TOXO VELLO

SANTIPAZOS

 

(FOTO DE SILVIA MODIA)

Sen espiñas, nin rosas nin flor de toxo habería. E sen a banda sonora de Quercus Blues, que nos regalou os oídos o primeiro día do FIOT, aquelas enormes mans de finas tiras de cartón que nos recibiron posiblemente serían máis ásperas. A natureza precisa de certos tipos de artefactos de destrución masiva para defenderse do ataque de quen quere acabar con ela e de beleza e acollemento, xa que no monte non todo é toxo vello, para quen a respecta. De aí, tamén, que na literatura en xeral, e especialmente no teatro, a metáfora sexa unha especie de caixa de Pandora onde se agochan, ademais dos ventos, os dardos, as apertas e os camiños que conducen cara a liberdade.

 

BERENGUELA NA GAIOLA

Así, Berenguela é a un tempo flor, espiña e metáfora porque Manuel María quixo deixar ao descuberto a hipocrisía e manipulación dos máis poderosos. (Moi de moda nas relacións xeoestratéxicas do mundo actual nas que as vítimas parecen ser culpables das desgrazas provocadas polos seus verdugos). Unha peza creada para facer un teatriño de monicreques que o enxeño e pericia de Paula Carballeira transforma, cargándoa de simbolismo sen perder as esencias, nun clamor contra as inxustizas e en defensa das ansias de liberdade. Paula, xa sexa como escritora, directora ou contacontos, entre moitas outras facetas, é un seguro de calidade.

Unha montaxe, ao meu parecer, moi intelixente porque ocupa pouco máis de medio escenario, un teatriño dentro dun teatro. E cabe destacar as actuacións tanto de Alba Bermúdez e Toné Martínez de Galeatro, como de Atenea García de Xarope, aínda que se notasen certos desaxustes por ser a estrea. Pero os que se levan o meu aplauso máis sonoro son Lorena Calvo pola caracterización e Nicolás Zamorano pola escenografía e iluminación.

Unha obra con mensaxe para todos os públicos que merece ter éxito e que recomendo ver. Así que se teñen ocasión non dubiden.

 

DOUS OLLOS DE VIDRO

E que dicir dos mestres Quico Cadaval e Celso Sanmartín, tanto monta/ monta tanto Ribeira como Lalín, léndonos en directo a Castelao, mentres van debullando, entre parágrafos, unha chea de anécdotas, historias, referencias e comentarios de colleita popular ou inventadas que te enfeitizan?

Teño tanto escrito sobre ámbolos dous e sempre para ben que tería que facer un corta e pega repetíndome. Eu non domino esa arte que eles teñen para contarche mil veces a mesma historia e que cada vez pareza distinta. Son, cada un no seu estilo, coma eses meandros dos ríos nos que, aínda perdéndote, sempre acaban nun bo porto de acollida, ou no mar océano para seguir navegando con rumbo descoñecido.

Desta volta, todo parece improvisado, mesmo o texto de “Un ollo de vidro” semella estar a reescribirse,  mais sospeito que non é tan certo como parece. Son profesionais que dominan as artimañas do engano.  E se un cita a Risco, o outro cita a Laxeiro, se un describe a ironía e o sarcasmo, o outro fai o mesmo coa retranca.

A min, dende logo, son capaces de transportarme a mundos descoñecidos nos que sempre me sorprendo. Algo que me pasa tamén con Cándido Pazó ou Paula Carballeira. E os que me len con frecuencia saben que non son fácil de contentar. Pero estes dous xenios son para darlle de comer aparte. Parabéns e aplauso clamoroso.

Saúde e longa vida…

NOTA: ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

  

TEATRO PARA TODOS

FIOT 34

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

TEATRO PARA TODOS

SANTIPAZOS

 Como había tempo que non visitaba a zona do Pazo da cultura, aínda non vira o lavadoiro “público” pechado a cal e canto por unha arameira. Solución drástica para evitar okupas que ao mesmo tempo rapta, para toda a cidadanía, o propio significado, a memoria, e a función que ese lugar ten.

Acto seguido acudín a inauguración da exposición Zoom FIOT e da instalación artística de Noelia Paz, espléndida!, titulada “Xesto”, na que dúas enormes mans entrelazadas formando un arco, tecidas con delicadas tiras de cartón, parecen querer abrazar a eses espectadores que veñen gozar das artes escénicas. Dous impactos visuais e sensitivos contraditorios que me levaron a recordar unha cita de Saramago manifestando que “o teatro é certo porque o mundo enteiro non pasa de ser unha comedia, cambiando o cartel, as luces, os remendos nas roupaxes e no telón de feito que, con vontade, Shakespeare ou Sófocles puideran ser representados nunha porqueira”. Así que, digo eu, o gran teatro do mundo e para todos por moitas arameiras que se poñan. (Atentos ao que pasa en Gaza).

Este é un dos grandes valores do FIOT, programar espectáculos que reflexionan sobre todo tipo de temas e sensibilidades para un publico onde todas as idades teñen o seu espazo. Despois, xa saben, ás veces acertan e outras... Cousas do directo. Cada función é un reto no que o éxito de onte, hoxe non sirve para nada. Por iso as contradicións son para o teatro a raíz e a sangue que o alimenta.

Na presentación deste FIOT 34, dicía o Presidente de Telón e Aparte, Alberto Sueiro, que o teatro é raíz viva e memoria colectiva, pero tamén un artefacto de transformación. Un acto de amor que precisa de espazos e financiamento adecuados. Eu engadiría que fundamentalmente debe ser transgresor, crítico e irreverente. Aí reside, por exemplo, o traballo de Fran Sieira, con “Un baile ceibe”, que puidemos ver ese mesmo día. Sorprende esa concepción da danza contemporánea, colorista e diversa na que todas e todos cabemos, só hai que atreverse. Pero deixando de lado os prolegómenos, esta fin de semana xa puidemos ver algunhas funcións realmente boas tanto en Teatro de rúa coma na Rúa dos contos.

Cabe destacar en primeiro lugar a profesionalidade do ilusionista e cómico carballés Álex Louzao que con “Feitizo”, seguindo como alumno avantaxado ao seu mestre Juan Tamariz, despois de quitarse unha flor do cu, falou sobre da relatividade do tempo citando a Borges, insistiu en que a casualidade é algo que non é casual, e demostrounos que a fascinación que exerce a maxia, xa sexa con moedas, cartas ou adiviñanzas, pertence a un mundo irracional e imposible e que precisamente por iso é tan sorprendente. Parabéns para el e forte aplauso.

Certo é que viña eu moi motivado pola tenrura e sensibilidade estética da Compañía niMú, con Xandra Gutiérrez, unha excelente clown que domina a técnica e engaiola ao público amosando simpatía e familiaridade. Acompañada por un violín, sacou a escena a unha parte do público, que parecía que xa tiveran o seu papel ensaiado con anterioridade, para facer unha viaxe imaxinaria cara ningures. Ben. De Planeta Trampolí pouco podo dicir, vin o principio musical e marchei, as camas elásticas danme vertixe. Aquí o principal é que os nenos, moitos, estábanse a divertir moito. Menos se divertiron na Residencia de maiores con Rogelio. A eles gústalle participar, subir ao escenario e contar. Desta vez non lles tocou ata moi ao final e sóubolles a pouco.

Di Woody Allen que mentres haxa liberdade haberá humor. Estou totalmente de acordo. De aí que haxa cómicos como Pepo Suevos que celebra 25 anos de profesión e métese, sen complexo, coa Reforma laboral, os impostos, ou dubida da orientación sexual do Rei de España. Risas e aplausos. A xente, como a título particular non pode, paga para que os cómicos desbarren o que lles pete. E nesa senda camiña Darío Mares que pensa que berrando un pouco ímoslle entender mellor os chistes, algunhas ocorrencias como as das “heces”, ou a caída do pelo, son boas, todo hai que dicilo. E, sen embargo, Marita Martínez, traballa dende perspectivas máis familiares. Agradables e divertidas historias nas que destripa a súa propia existencia. Mágoa que lle sobrase media hora.

E noutro lugar máis complexo está Lois Pérez. Poeta e músico xenial, rompedor e crítico, que demostra que a lírica non é casar academicamente o final duns versos, senón que é unha visión personalizada e vital do universo que habitas. Como ben di o “Rifante”, segundo conta o artista, a vergoña é ben peor que a fame.

Saúde e longa vida...

 

NOTA; ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

 

 

 

 

 

  

MILAGROSA 2025

 FESTAS DA MILAGROSA 2025

ALFOMBRAS FLORAIS

VANIA X VANIA (VERSIÓN 1)

 

(FIOT 33)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

FOTO DE VANESSA RÁBADE

 

UN CHEJOV ATEMPORAL

(A propósito de “Vania x Vania (versión 1)” de Teatro Kamikaze)

 

SANTIAGO PAZOS

Quizais este Tío Vania de Pablo Remón, autor da adaptación e director, sexa a obra que mellor representa o lema “Agora é sempre” deste FIOT 33. Un Chejov espido e atemporal que fala do que acontece nunha familia, que puidera existir en calquera época, centrándose nun personaxe non tan complexo como aparenta. Un home que se sinte fracasado e que mira ao seu redor cunha ironía existencial que agocha a fraxilidade que o corroe por dentro. Como ben sinala Remón, a Vania escapáselle o tempo e por moito que se empeñe non é un heroe tráxico, se non máis ben un heroe ridículo. Certo que o adaptador, ou reconstrutor,  converte este drama nunha especie de traxicomedia na que ningún personaxe parece ser quen debera ser. Un xogo ben interesante, por certo. De aí o interese teatral de repoñer a Chejov, (recordemos que nestes momentos hai catro versións da “Gaivota” en cartel e estas dúas de Vania), xa que os seus textos, orixinais ou adaptados, reflicten con precisión relacións persoais, familiares e sociais que se repiten permanentemente dende que o ser humano existe. E dicir, é un clásico tan inmortal como manipulable.

 

Un traxe que lle senta perfectamente a Javier Cámara, con ese estilo de actuar no que apreciamos sempre un toque de humor que se insinúa, non sempre explícito, pero si recoñecible. Algo que non lle pasa a Juan Codina, o profesor atormentado e enfermo de si mesmo que só quere aumentar, ou polo menos manter, os beneficios que recibe da facenda familiar. Tampouco se contaxia Israel Elejalde, como ese médico ecoloxista e alcoholizado namorado de Elena, segunda esposa do profesor, interpretada por unha excelente Marta Nieto, calculadora, que dubida entre manter o seu estatus acomodado ou dar renda solta a eses desexos que a teñen atormentada.  O mesmo que lle pasa a Manuela Paso, como Marina, unha criada que fai o papel de argamasa hipócrita para que esa familia non rache en mil anacos e poder manterse así como parte indispensable dun mundo que se derruba. Un mundo que só poderá salvarse grazas a Marina Salas, como Sonia, que se recoñece como único membro desa familia con capacidade para traballar e soster esa estrutura familiar en decadencia.

 

Ata aquí todo perfecto. Os actores cumpren con suficiencia o rol que se lles ten asignado. A escenografía, a parte desa columna de focos impoñente, consta de seis cadeiras que, dependendo de onde se poñan, marcan o momento en que cada personaxe debe ser protagonista mentres o resto está, sen estar, coma monecos inanimados. (Excelente, por certo, esa imaxe de Marina, a criada, hierática e inerme durante boa parte da obra). A estrutura escénica impresiona pola súa simpleza. Só necesitaron ter marcados no escenario os lugares exactos no que tiñan que situar cada cadeira.

 

O problema xurde cando te das conta que esta versión 1 non é outra cousa que unha lectura dramatizada dun texto que será representando nunha segunda parte que nós non veremos por cuestións técnicas. Aínda que, sendo xustos, teremos que destacar que algunha escena, como esa final da encarnizada pelexa con tiro incluído, ou algún dos moitos monólogos  que imprimen certa intensidade, elevan o nivel interpretativo a cotas extraordinarias. E a sorpresa dese feixe de rosas de plástico caendo sobre do escenario é un xesto poético de alto nivel, sobre todo se pensamos que estamos en días de honras funerarias.

 

Eu esperaba máis, pero non sabería detallar iso que me falta. Mais decateime de algo no que non reparara noutras ocasións. Todos estes actores declaman no mesmo ton, salvo Javier Cámara. Como se estudaran na mesma academia de arte dramático. Seguramente son percepcións dun repunante que termina con esta crónica bendicindo un FIOT que, aínda gozando moito, non cumpriu coas miñas expectativas.

 

Saúde, longa vida e ata o ano próximo.

NOTA:

ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

 

LAS NIÑAS DE CÁDIZ

 

(FIOT 33)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

FOTO DE VANESSA RÁBADE

ENTRE RISAS E PAREADOS

(A propósito de “Las bingueras de Eurípides” de Las niñas de Cádiz)

 

SANTIAGO PAZOS

Estou seguro que as festas que organizaban as Bacantes na honra de Baco, na antiga Grecia, serían moi parecidas a esta que montan Las niñas de Cádiz en “Las bingueras de Eurípides”. Senón con ese estilo, si con esa intensidade e desmadre. O motivo desas celebracións era que as mulleres puideran liberarse da rixidez social que estaban abrigadas a respectar na vida cotiá. O que non creo é que tiveran tanta “guasa” como estas desinhibidas gaditanas.

 

Un estilo de teatro, en aparencia sen máis pretensión, para que o público pase un rato divertido e feliz. Claro que só con poñer un pouco de atención vemos que detrás de tanto cachondeo, Dionisios reencarnado nunha muller guerreira e empoderada,  agóchase unha vindicación feminista pola liberdade e contra o patriarcado clara e rotunda. “Gracia y salero” en cantidade, números musicais e chirigotas ata fartar, confidencias íntimas contadas con desenfado, sen dramatismos, e moita diversión. Son profesionais que che dan o pego aparentando ser un grupo de actrices e actores amateur que están de esmorga nunha noite tola.

 

Antroido gaditano en estado puro, incluídos os pareados típicos das cancións sarcásticas que as charangas cantan, polas rúas libremente, nesa época. Todo un acervo popular que Las niñas de Cádiz enaltecen con esa referencia a Euripides e á cultura clásica.  De todos modos, hai que recordar que o teatro en Grecia, na Inglaterra Shakespiriana, ou no século de ouro español era unha manifestación popular. Agora parece cousa de catedráticos, pero en cada unha destas épocas o público era o chamado populacho, así despectivamente. Pan e circo.

 

Teño que aclarar que non son un gran seguidor deste tipo de teatro tan burlesco. Sen embargo, penso que un dos éxitos do FIOT é programar teatro de variados estilos e para todos os públicos. E cando escribo estas crónicas intento deixar de lado os meus gustos persoais e centrar a atención en aspectos máis técnicos. Seguramente non sempre o consigo. E neste caso concreto, sería moi inxusto se non lles recoñecera o bo traballo que fan. Por outra parte,  o público gozou destas Bacantes bingueras, e moit@s non subiron ao escenario, nesa escena final desenfreada, porque non @s invitaron.  

 

Saúde e longa vida…

NOTA:

ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA

CASTING LEAR

  

(FIOT 33)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

FOTO DE VANESSA RÁBADE

 

O REI LEAR COMO ESCUSA

(A propósito de “Casting Lear” de Andrea Jiménez, Barco Pirata e Teatro de la Abadía)

 

SANTIAGO PAZOS

O Rei Lear, e mesmo case todo Shakespeare reinterpretado ou deconstruído, é unha boa escusa para falar dun mesmo na actualidade. As sociedades cambian, mais os problemas existenciais permanecen. De aí que a proposta que se nos fai en Casting Lear non sexa outra cousa que un axuste de contas dunha filla co propio pai e con ela mesma. O dilema entre vinganza e perdón provoca unha vertixe tan angustiosa que coarta  a necesaria actitude de vivir en liberdade.

 

A estrutura da obra, en aparencia, é moi sinxela, un escenario baleiro cunha tarima no medio e unha iluminación moi coidada, creada por Judit Colomer, e unha boa actriz, Andrea Jiménez, tamén autora e directora, coa colaboración de Úrsula Martínez, que nos fala dos propios traumas coa axuda dun asistente que encarna o actor Juan Paños. Puro teatro. Como ela di, o teatro entendido como un proceso para atreverse a mirar. Unha viaxe emocional e intensa na procura de encher as propias lagoas referenciais, xa que a protagonista ten que elixir entre a dependencia paternofilial ou o teatro, optando polo mellor lugar do mundo que non é outro que un escenario onde poder confesarse publicamente.

 

E dicía en aparencia, porque para facer iso non precisaban de Lear. Mais o que converte esta obra nun artefacto escénico de gran nivel é que o Rei faixe presente interpretado por un actor distinto en cada función. Recurso moi interesante que lle permite crear dúas ficcións paralelas nun instante único e irrepetible. Por unha parte o clasicismo shakespiriano e, por outra, o realista e actualizado psicodrama terapéutico dunha rapaza moderna que, como Cordelia, é rexeitada polo seu propio pai.

 

Co que non contabamos nós, e que seguramente a propia Andrea Jiménez non esquecerá xamais, era que na función número 27 ese actor descoñecido non era outro que o admirado Quico Cadaval quen, por certo, coñece a Shakespeare dende todos os ángulos posibles. Así que sen desmerecer o traballo de Andrea, penso que Quico tivo unha desas noites na que demostrou que, ademais de saber contar historias como poucos poden facer, de dirixir e adaptar textos teatrais que permanecerán na nosa memoria como aquela “Noite de Reis” inesquecible, é un actorazo que se adapta perfectamente, e con nota sobresaínte, a calquera improvisación ou exixencia que o guión marque. Engadindo inspirado, como non podía ser doutro xeito, algún que outro comentario que arrincou as gargalladas do público aliviando un pouco ese dramatismo tráxico que domina esta obra. Como despois de espirse totalmente, menos quitar a camiseta para non coller frío no peito, pide desculpas por mostrar tan pobre instrumental. Como sabemos, tanto á boa comedia como á traxedia venlle ben sempre un toque discordante que rompa coa narrativa monocorde.

 

E por outra parte, Andrea, como Cordelia, queixase de que se ten que tragar a cólera, recrimina ao autor por non falar nunca dela e laméntase de que por amor perdoa e salva ao pai, a Lear na ficción e ao propio na realidade aciaga, mentres ela é condenada. Perdoar é unha forma de esquecer, di Cadaval como Lear antes de morrer. E chegado ao final, nun longo monólogo na defensa do teatro, Andrea pontifica con certeza “todo se rompe dentro cando ves algo con tanta verdade”.

 

Había tempo que non gozaba tanto do teatro como neste Casting Lear. Intelixente na montaxe e interpretada con intensidade, sentimento, e un punto de ruptura iconoclasta e contraste argumental que acrecenta a miña confianza en que esta arte segue a ser un espazo creativo, efémero, cambiante, e cheo de esperanza. Parabéns.

 

Saúde e longa vida…

NOTA:

ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

ALMEALERA

 

(FIOT 33)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

FOTO DE VANESSA RÁBADE

RECORDAR, RECUPERAR, OU DEIXAR PASAR

 (A propósito de “Una rueda que da vueltas (Entre molinos de agua y otras cosas en peligro de extinción” de Almealera)

SANTIAGO PAZOS

Acabo de ler un libro editado por Espiral Maior que se titula “Os cómaros da vida”, de Xosé Antonio Andrade. Uns diarios nos que, fundamentalmente, o autor se ispe interiormente para reflexionar e cuestionar a propia existencia. Pero unha parte moi importante desta obra está dedicada a recordar e recuperar prácticas  da relación do home co seu entorno natural que o chamado progreso vai desbotando.  Involución irreparable, diría eu, se concordamos que a memoria da paisaxe é unha parte inseparable da propia conciencia do ser humano para poder situarse no mundo que habita.

E “Una rueda que da vueltas” trata, precisamente, de recordar, defender e recuperar ese patrimonio, tanto material como inmaterial, desas costumes e palabras que se perden e desaparecen, con testemuñas documentais que ilustran o traballo propiamente teatral e posta en escena de Laura Santos.

Non importa moito, neste caso, se a interpretación foi máis ou menos excelente porque a idea que se defende ten suficiente compromiso, identidade e intensidade como para que mereza a complicidade do espectador. O progreso non é tal sobre terra chamuscada. A evolución natural non ten que arrasar con todo o que nos precede.

Entendo que a proposta desta obra non é volver a un pasado de imposible retorno, senón manter e destacar a memoria de como se facía vida nunha época no tan lonxeva. O que antes se facía coas mans agora se fai con artefactos tecnolóxicos. Nada que obxectar. Pero non está de sobra que nos recorden que antes de sementar o trigo, para facer pan, había que arar a terra, deixar espigar, segar para recoller, separar o gran dá palla, e levar a trillar no muíño para ter boa fariña.

Este é un tipo de teatro para preservar a memoria e aprender, necesario para coñecer o lugar do que vimos e contrastalo co mundo no que estamos. Nin o pasado foi mellor, seguramente, nin o presente é tan marabilloso. O importante é non esquecer e evolucionar con sentidiño. Ter conciencia etnográfica é como intentar pescudar para saber de onde vés, porque saber a onde vas é fariña doutro saco.

Saúde e longa vida…

NOTA:

ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

 

LOS AMIGOS DE ELLOS DOS

 

(FIOT 33)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

FOTO DE VANESSA RÁBADE

 

FAENA DE ALIÑO

(A propósito de “Los amigos de ellos dos” de Producciones [OFF] e Vania)

 

SANTIAGO PAZOS

No mundo da tauromaquia acostumase chamar “Faena de aliño” cando o toureiro fai un traballo sen adornos e con pouco interese, para cumprir sen máis. Case o mesmo que puidemos ver na representación desta obra. Dous actores con oficio que desempeñaron os seus roles sen outra ambición que cumprir co sinalado polo director e recitando un texto no que os conflitos carecen de forza narrativa. Si, é unha comedia con acertos cómicos que arrancan algún que outro sorriso, pero é tan plana que esa estrutura básica de introdución, nó e desenlace, que marcan os tempos no teatro, dilúense coma o azucre na auga quente.  Esperamos que ocorra algo que nunca sucede, como eses personaxes absurdos de Beckett.

Penso que non é culpa dos actores, que fan un traballo bastante eficaz. Unha Malena Alterio conservadora e de expresión e movementos tan contidos que, por veces, parece que non está en escena. Garda secretos dos que non quere falar e sempre inclina a balanza cara esa zona de confort na que se sente segura. E un David Lorente expresivo, visceral, que enche o espazo con soltura e potencia interpretativa. Destacan eses rexistros de home pusilánime e choromicas que, sabendo cal é o seu lugar na escala social, quere rebelarse aínda que só sexa na intimidade matrimonial. Di el, queixoso, que se aparenta que goza, aliviaralle o sentimento de culpa a esoutra parella de triunfadores que lles están a dar un plantón definitivo.

E digo que non é culpa deles porque vese con claridade que a man do autor e director, Daniel Veronese, está a mover todos os fíos, controlando que eses actores non crucen a liña interpretativa que el ten marcada no texto. Son unha parella con personalidades tan nítidas e definidas que non permiten ningún cambio de rexistro dramático. Estou seguro que eses actores teñen outras capacidades, pero aquí teñen que ser precisos e, como bos profesionais, cumprir con ese guión pactado.

Destacar, por suposto, a escenografía de Elisa Sanz que, cuns paneis retráctiles, un bloque de cemento que garda un ascensor, (metáfora dese chamado ascensor social que tan mal funciona na realidade), e unha mesa de pino con catro cadeiras, consegue crear un espazo diáfano e angustioso. Sobre todo nese final que, esteticamente, si sorprende.

Recordar, finalmente, que Veronese é arxentino e que precisamente o día anterior puidemos ver esa ampulosa interpretación de Roberto Peloni en “El brote” da Compañía criolla, tamén arxentina. E que o contraste entre esas dúas formas de entender o teatro é tan grande que non conduce, irremediablemente, a reflexionar sobre as artes escénicas como se foran un campo de minas e conflitos que temos que cruzar sen prexuízos. Precisamente, nas diferenzas entre estilos e propostas é onde reside toda esa potencia creativa artística que ten o teatro. Por fortuna, sempre crítico.

Saúde e longa vida…

NOTA:

ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

 

EL BROTE

(FIOT 33)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

FOTO DE VANESSA RÁBADE

ENTRE A REALIDADE E A FICCIÓN

 (A propósito de “El brote” de Compañía Criolla) 

SANTIAGO PAZOS

Algo pasa cando o teatro fala sobre de si mesmo e a ficción e a realidade converxen nun conflito existencial. Neste excelente texto de Emiliano Dionisi descubrimos que os actores non só son un monicreque que o director move ao seu antollo senón que son persoas con ambicións as que “os soños se lle moven entre as mans” como ben di Roberto Peloni. Un actor maxistral que defende este monólogo cunha enerxía que desborda.

Ao texto e a dirección non se lle pode poñer ningún pero. As transicións que van da ficción teatral, con textos ben escollidos de obras clásicas recoñecidas que van desde Sófocles a Lorca pasando por Shakespeare, á situación persoal dun actor cheo de dúbidas, envexas e reproches están perfectamente delimitadas. Como sinala o protagonista, o teatro é o que ocorre nese espazo que existe entre os actores e o público. Unha distancia tan curta, ou longa, que só depende da conexión e complicidade que se produza nese momento único que é o que dura a función que se está a representar. No teatro nunca hai volta atrás. De aí  a súa actual e presencial frescura e grandeza inmediata.

A propia escenografía, sinxela pero efectista, xoga coa luminotecnia para marcar eses cambios de rexistro que precisa o actor que representa un papel determinado e o ser humano que se queixa das variadas circunstancias que afectan a súa integridade vital. Catro cadeiras negras que van mudando de lugar, unhas liñas de focos no chan do escenario que cambian de cor para resaltar os distintos ambientes, e un gran cortinón recollido durante toda a función que ao final cae de súpeto indicando que nos acercamos a un final onde todo reproche claudica. Quizais o momento máis lírico e poético, dende o punto de vista escénico, de toda obra.

Outra cousa é a técnica ou método de traballo de Roberto Peloni como actor. Esa proxección de voz tan artificiosa, esa esaxerada maneira xestual que utiliza para dirixirse ao público, esa cadencia na voz tan pouco natural, lévanos a un teatro pouco actual. No teatro moderno trabállase con prácticas máis introspectivas, intimistas. Os sentimentos brotan contidos, como para dentro. E o público entende que os silencios claman xustiza tanto coma os berros máis aterradores.

É un actor excepcional que declama nun estilo que nós xa tiñamos esquecido. Non lle quita mérito. Supoño que tamén o director ten algo que ver nesa maneira de “serruchar el aire”. A min paréceme excesivamente altisonante. Pero tamén temos que recoñecer que é unha compañía arxentina que utiliza códigos de actuación aos que non estamos acostumados ou descoñecemos. Seguramente pedirlle contención xestual a esta maneira de facer teatro que procede da propia cultura e carácter, sería como pedirlle ao teatro Noh xaponés que mudase eses rexistros rituais que o caracterizan.

A min, aínda con estas cuestións de estilo que me poden gustar máis ou menos, paréceme que tanto actor como autor e director fan un labor encomiable. E, por outra banda, temos que felicitarnos porque despois de varios anos de ausencia internacional o FIOT recupera parte do propio nome.

 

Saúde e longa vida…

NOTA:

ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA