GRUPO CHÉVERE

TEATRO DE TRINCHEIRA E DIGNIDADE

 (A propósito de “N.E.V.E.R.M.O.R.E” do Grupo Chévere en Vimianzo)

 

SANTIAGO PAZOS

ARTIGO PUBLICADO EN LA VOZ DE GALICIA

Antes de nada felicitar a Chévere porque, despois de gañar o Premio Nacional de Teatro en 2014, acaban de obter o Premio da Crítica de Artes Escénicas de Galicia 2022 por esta obra que fala da verdade, da memoria, da dignidade, das debilidades que provoca a subsistencia, ou a avaricia, e a demostrada incompetencia dos que tiñan a responsabilidade (ben pagada) de coidar polo interese común e que se puxeron de costado para fuxir de verse salpicados polo chapapote que non deixaba respirar o noso mar.

 

Como dicía Manuel Rivas, hai unha Galicia distraída e outra que está a espigar. E con esta segunda é coa que traballa este Grupo de Teatro para chamar a atención desoutra adormecida e taciturna que se deixa manipular a conciencia, que sabe que lle están a mentir pero en vez de reaccionar prefire pensar que vive nunha condena divina.

 

Aínda que o título fai referencia a ese gran poema “O corvo”  de Poe, do que fala é do afondamento do petroleiro Prestige en 2002, da desastrosa xestión política e administrativa que se fixo, dos movementos cidadáns “Nunca Máis” e “Burla Negra”, dos comportamentos solidarios da poboación ante aquela marea negra de chapapote que asolagou as nosas costas e tamén, como seguindo un fío condutor secuencial, da pandemia do Covid en 2022, xa que moito material que se gardou daquela catástrofe foi usado para guarecerse da peste recente.

 

Chévere fan teatro político na súa acepción máis ampla, a que define todo aquelo que se relaciona cos asuntos públicos. E fan teatro documento porque se mergullan nas hemerotecas e arquivos radiofónicos para armar un relato crible. Dramatizan uns feitos que de tan reais case parecen inventados. Por iso reproducen as conversas dos responsables, as roldas de prensa e as declaracións de uns e outros sen poñer nin quitar unha coma.

Pero non esquezamos que é teatro, que ese instante único de conexión entre creadores e público ha de servirse de instrumentos cerimoniais específicos. Aí está esa escenografía que impacta, esa cortina de fundas brancas esperando polos corpos solidarios que as devolverán ennegrecidas de chapapote, ou eses paraugas negros que recordan a manifestación da dignidade en Santiago á que fomos moitos dos que enchemos o patio de butacas. E por riba de todo esa armazón sonora artesanal, xenial en todos os aspectos, da que son artífices os propios actores. Estupendos. Non nomeo a ninguén porque o NEVERMORE de Chévere xurde dun traballo de grupo admirable.

 

Tamén xurde da memoria colectiva, da conciencia común. Ao final, actores e público, posto en pé, volvemos berrar “Nunca Máis” aplaudindo con xenerosidade ese traballo tan ben feito, e sabendo interiormente que, por desgraza, volverá a pasar. Mentres, na Sala de Exposicións da Casa de Cultura de Vimianzo as grandes mulleres do mar pintadas por Viki Rivadulla puñan unha nota de cor e valentía.

 

Se non estou mal informado, esta obra poderase ver na Coruña a principios de decembro. E eu, de poder ser, repito. Xa me entenden...     

 

 

 

Saúde e larga vida…

 

 

 

  

XOSÉ A. TOURIÑÁN

(FIOT 31)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

BOAS INTENCIÓNS

(A propósito de “Recortes, caneos e outras formas de driblar” de CDG e AINÉ Produccións)

SANTIAGO PAZOS

 

(FOTO DE VANESSA RÁBADE)

Non sei como será o futuro libro que publicará Nacho Carrretero sobre o mundo do fútbol, pero se nos remitimos a esta adaptación teatral, feita por José L. Prieto, a viaxe ao interior de todo o que rodea a este deporte de masas é bastante completa. Trátase da paixón dos seareiros, a excitación dos profesionais, os egoísmos persoais, o labor de equipo, a corrupción, a homofobia e o desprezo polo fútbol feminino, os intereses extradeportivos ou periodísticos e, en definitiva, de aparencias e cloacas.

 

Eu non diría que é teatro documental, aínda que estea baseado en investigacións periodísticas rigorosas, xa que o que se impón por riba de todo é unha estrutura teatral que compaxina o espectáculo musical coa comedia moralista. Os monólogos de Touriñán, facendo de si mesmo con moi boas intencións, xogan con esa versatilidade sen complexos na que é un mestre. Por algo é cabeza de cartel e, todo hai que dicilo, como showman non decepciona. Ademais, temos que aplaudir a valentía de liderar e producir un espectáculo destas dimensións nos tempos de incerteza que vivimos. Dous aspectos polos que recomendo que non dubiden en ir velos.

 

Outra cousa é a obra no seu conxunto. Supoño que os afeccionados a ese deporte e os que gustan das operetas musicais (dito sen acepción despectiva) saíron encantados. Mais eu, que non desfruto moito nin co fútbol, nin cos musicais, botei de menos algo máis de profundidade crítica na análise das bondades e corruptelas diversas das que tratan. Aínda que é certo que quedan bosquexadas como nunha especie de gags que se van entrelazando.

 

Si me gustou moito ese espazo escénico de Coti, con esas trampas na grada que lle facilitan a Manuel Cortés destacar entre o resto do elenco que, en xeral, están todos moi correctos. Manteñen un ritmo áxil, por veces frenético, e executan as coreografías e os números musicais con soltura. Profesionais aos que se lles nota, seguramente por coincidir en Fariña,  unha sintonía especial.

 

Máis aló que a min me divirtan, ou me aburran, este tipo de espectáculos, si me interesa observar o deporte como fenómeno de masas, e esta obra ofrece unha visión honesta e desenfadada sobre o que amosa e esconde ese mundo dominado por tantos intereses escuros e paixóns desenfreadas. Por iso espero que lles vaia ben nesta xira que inician por toda Galicia.

  

Saúde e larga vida…

NOTA:

ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

 

  

BLANCA PORTILLO

(FIOT 31)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

TÉCNICAS PARA ACOUTAR O TEMPO, O DISCURSO E O SILENCIO

 (A propósito de “Silencio” de Blanca Portillo e Juan Mayorga)

SANTIAGO PAZOS 

BLANCA PORTILLO (FOTO DE VANESSA RÁBADE)

Na miña vida teño acudido a escoitar centos de conferencias sobre temas diversos. Profundas, aburridas, liviás ou divertidas. E sempre estiven moi atento en observar os métodos que cada conferenciante ten para manter a atención do público e  conseguir que non se durma nos loureiros. Existen múltiples artimañas, intercalar un comentario cómico de cando en vez, facer unha parada dramatizada, poñer caras de sorpresa ou incredulidade, utilizar varias tonalidades e volume de voz para resaltar ou refusar aspectos concretos do discurso, etc. etc. etc.

 

Mais no teatro eses métodos son pura tecnoloxía, acoutar os tempos, ritmos, pausas, silencios e parlamentos, é a ferramenta fundamental que director e actores teñen para traballar e facer realidade e crible o que comezou ás veces como un soño ou unha idea peregrina, e outras como produto dun sisudo análise como fai Juan Mayorga neste discurso de ingreso na Real Academia Española. Longo para moitos (100 minutos), e non excesivo para outros que houberamos gozado de media hora máis. Porque ao teatro tamén imos a aprender e iso require dun esforzo que facemos con moito gusto e agradecemento.

 

Sen dúbida, aparte dese texto tan ben escrito e dunha erudición admirable, a responsable última é unha actriz, Blanca Portillo, que domina con pericia todas esas ferramentas mencionadas antes. É coma un camaleón en escena que pouco a pouco te vai engaiolando, enfeitizando, sempre sorprendente. Pasa de ser un Académico vestido de frac, e que move os pes coma un pingüín, a converterse nunha actriz que é capaz de interpretar, a modo de bosquexo, a personaxes como Bernarda Alba, Antígona, Hamlet, Woyzeck, ou mesmo Sancho Panza subido nunha cadeira que trota coma un burro deslombado polos textos de Cervantes.

Blanca Portillo é unha actriz que procede do clasicismo, cada movemento, cada xesto, están medidos con cartabón, instrumentalizando esa adusta escenografía e iluminación en beneficio da labor interpretativa para dar claridade a un discurso complexo, e por tanto espeso, no que se fala de Kafka, Rulfo, Bousoño, John Cage, Buero Vallejo, Francisco Nieva, ou de Lorca. E tamén, sobre todo, fálase de teatro, tanto textual como formal, da súa estrutura e da función que cumpre na sociedade. Que ledicia!

 

Concordo con Mayorga en que o actor ten que escoitar e interpretar os silencios do público. Onte no Pazo da cultura de Carballo non se movía unha cella mentres esa gran actriz controlaba espazo e tempo. Emocionados moitos pola intensidade e profundidade discursiva e interpretativa. Se parecía teatro e estabamos nun teatro, sería teatro?

Saúde e larga vida…

NOTA:

ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA

 

  

PABLO MESSIEZ

  

(FIOT 31)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

PUNTOS DE FUGA

 (A propósito de “La voluntad de creer” de Buxman e Teatro Español)

 

SANTIAGO PAZOS 

LA VOLUNTAD DE CREER (FOTO DE VANESSA RÁBADE)

 

Esta obra ven a confirmar o que xa intuímos en “Los brillantes empeños” e comprobamos en “Todo el tiempo del mundo”, un estilo de facer teatro baseado na procura de encontrar ese punto de fuga que nos permita comprender ou, polo menos, intentar explicar esa parte etérea e sublime que marca as nosas vidas máis aló da subsistencia corpórea.

 

Se os temas centrais foron antes a poesía utilizada como instrumento de comunicación abstracta para non falar do que é preciso, ou a idealización dun presente soñado no que todo é aparencia, aquí, Pablo Messiez, escolle a Fe e as crenzas como escusa para seguir a falar da propia existencia do ser humano como algo máis que unha criatura darwiniana.

 

A posta en escena tampouco é moi diferente deses exemplos citados. Vemos unha continuidade estética e formal que impactan e identifican perfectamente a este creador tan honesto como admirable. Iso si, estruturalmente recordoume moito a aquela marabillosa “La función por hacer” de Miguel del Arco. Nada raro, por outra parte, xa que teñen proxectos en común.

 

Sabe que sen público non hai teatro e que as supostas paredes clásicas desapareceron cando uns personaxes lorquianos prendérenlle lume. Por iso os actores parlamentan entrecruzando textos, por veces contraditorios, e dialogan como se estivesen filosofando sobre o que é divino ou humano mentres lle piden ao público que participe nese debate irresoluble. En cuestións de Fe, cada quen é dono de crer ou dubidar.

 

O público fioteiro gardaba un silencio sepulcral, expectante por ver se a esperanza é un concepto que aínda ten vixencia. Estamos tan de volta de todo que só o teatro, este teatro, o de verdade, é capaz de prender esa luminaria que nos permite seguir tendo confianza en que nunca nos comerán as ratas. E por moito que sabemos que o mal existe, algo insatisfactorio e irracional mantennos vivos e alerta. Se o mal existe, a bondade tamén será dona do seu espazo.

 

Sempre insisto, como sociólogo, que as sociedades necesitan ter unha especie de argamasa, sexa cal sexa, para poder subsistir.  E parece que a Fe para Messiez, exposta como unha opción máis, pode cumprir esa función. Non sei! Como ben di un dos actores, estamos aquí ata que xa non estamos máis.

 

Pero ben, aquí falamos de teatro. O público aplaudiu con ganas, moitos postos en pé. Os actores, o director, a posta en escena, o tratamento temático, luces, escenografía e música están perfectos. Mais eu esperaba algo que non encontrei. As expectativas son moi traidoras. Un precisa confrontar e non encontra con quen.

 

Saúde e larga vida…

NOTA:

ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

 

PATRICIA DE LORENZO

(FIOT 31)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

DEBUXOS DO NATURAL

(A propósito de “Pequenas mentiras para contar grandes verdades” de Patricia de Lorenzo e Grupo Chévere)

 

SANTIAGO PAZOS

PATRICIA DE LORENZO (FOTO DE VANESSA RÁBADE)

Cando Patricia de Lorenzo di, como fixo o outro día na Escola do Espectador e senón entendín eu mal, que non é actriz, está mentindo e ao mesmo tempo proclamando unha gran verdade. En todas as obras que vin súas, case todas nas que ten traballado, actúa de xeito tan natural que mesmo parece posuída por esas personaxes conseguindo unha simbiose difícil de detectar.

 

Sen embargo, nesta peza teatral que acabamos de ver no OTNI, empezando pola declaración de principios  que podemos inferir como consecuencia de título tan revelador como “Pequenas mentiras para contar grandes verdades”, sen profundar psicoloxicamente nesas mulleres representadas, fai un traballo de reconstrución interpretativa moi interesante. Contradicindo, por suposto, esa afirmación de que non asume eses traballos como parte dunha profesión determinada que te identifique no DNI como experta titulada.

 

Mais eu teño que dicir que Patricia non só é unha experta en dar vida a personaxes fundamentais para o teatro galego, rompendo con ese rol subalterno das mulleres, que ela mesma denuncia, coma os que fai en “Citizen” ou “Eroski paraiso”, senón que ademais representa un estilo de facer teatro que seguramente creará escola.

 

Así e todo, debo recoñecer que esperaba da nosa xoglaresa algo máis que un popurrí de escenas extraordinarias que xa coñecía. Pensaba que esa actriz, que non se recoñece como tal, ía espirse para nós amosando iso que esconde, sexa o que sexa, debaixo da pel de tanta ficción coa que nos ten impresionados.

Recordo ir ver ao gran transformista Paco España nun pequeno Cabaret na Praza de Atocha de Madrid no que, despois de actuar caracterizado de Lola Flores, ía quitando capas de pintura, puntillas e volantes, para que vísemos en directo a ese home tal como era en realidade. E dicir, un actor con múltiples caretas.

 

Así que desde a admiración que lle profeso tanto a Patricia de Lorenzo como a Xesús Ron, como director, recoméndolles que lle dean unha volta a esta proposta teatral que, alo menos a min, decepcionoume por falta de un relato convincente.

 

Saúde e larga vida…

NOTA:

ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN PARA BERGANTIÑOS DE LA VOZ DE GALICIA